Wethouders en burgemeesters: ‘Het ‘strengste asielbeleid ooit’ bezorgt ons buikpijn’

Kabinet-Schoof presenteerde onlangs haar pakket met aangescherpte asielregels, zogenaamd met het doel om minder asielzoekers naar Nederland te laten komen. Een compromis, wordt het genoemd, maar het kabinet lijkt te vergeten dat dit beleid effect heeft in echte steden, dorpen en wijken. Wij zetten ons als wethouders en burgemeesters met onder andere asielopvang, volkshuisvesting, onderwijs, zorg, welzijn en maatschappelijke begeleiding dagelijks voor onze inwoners in. De mogelijkheden voor nieuwkomers om bij te dragen, worden ondermijnd en de uitzetting van onze dorps- en stadsgenoten dreigt. Voor ons is dit onaanvaardbaar.

Neem Mehmet. Mehmet woont in Rijswijk. Hij kwam hier als vluchteling uit Turkije. Daar was hij geschiedenisleraar. Na jaren van omzwervingen, verhuizingen en lang wachten in asielzoekerscentra kreeg hij eindelijk een verblijfsvergunning in Nederland. Nu woont hij in een sociale huurwoning, doet hij vrijwilligerswerk en loopt hij stage op een middelbare school. Stapje voor stapje kan hij in vrijheid zijn leven weer opbouwen en bijdragen aan de Nederlandse samenleving.

Jaarlijks beginnen er duizenden mensen zoals Mehmet aan een nieuw leven in Nederland. Dit is een ingewikkeld proces en gaat met vallen en opstaan. De plannen van dit kabinet ondergraven dat proces volledig.

Dat begint al met het idee voor ‘sobere doorstroomlocaties’. In de gemeente Castricum, waar ze statushouders huisvesten in containers in een oude tractorshowroom, hebben ze hier ervaring mee. En die ervaringen zijn vooral voor de statushouders niet positief. Los van het feit dat het kabinet er niet bij vertelt hoe deze locaties in gemeenten gerealiseerd moeten worden, zijn dit geen plekken waar je een nieuwe start kunt maken en waar je goed kunt integreren. Het is de verantwoordelijkheid van de gemeenten om dit integratieproces en het versterken van de gemeenschap goed te laten verlopen.

Met de voornemens om delen van Syrië veilig te verklaren, verblijfsvergunningen voor onbepaalde tijd af te schaffen en de duur van een tijdelijke verblijfsvergunning te verkorten van vijf jaar naar drie jaar, wordt het bijkans onmogelijk voor nieuwkomers hun plek te vinden in de samenleving en een bijdrage te leveren. En als gemeenten moeten meewerken aan het uitzetten van mensen die we net hebben geholpen bij het inburgeren of het verkrijgen van een huis, een baan of een opleiding, wordt onze beroepseer op de proef gesteld.

Statushouders zijn mensen, net als iedereen, wier welzijn onder de verantwoordelijkheid van het gemeentebestuur valt.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten waarschuwde onlangs dat dit beleid het statushouders moeilijker maakt om goed te integreren. Tamar de Waal, universitair hoofddocent in algemene rechtsleer, schreef in NRC dat dit beleid niets op gaat lossen, maar wel heel veel aan gaat tasten: met name het toekomstperspectief van statushouders.

Statushouders zijn inwoners van onze gemeenten. Het zijn mensen die naar Nederland gevlucht zijn uit angst voor oorlog, geweld of onderdrukking. Zij hebben een verblijfsvergunning gekregen omdat die angst gegrond is verklaard na een strenge toets door de IND. Ze gaan naar school, hebben hier een baan en bouwen voorzichtig hun leven weer op.

Het zijn mensen, net als iedereen, wier welzijn onder de verantwoordelijkheid van het gemeentebestuur valt. Het zijn mensen waar wij zorg voor moeten dragen. Het zijn mensen waar wij een eed of gelofte voor hebben afgelegd aan de Grondwet. Het zijn mensen aan wie wij dit beleid moeten proberen uit te leggen.

Wij zetten ons dagelijks met plezier en trots in voor al onze inwoners. Wij zijn democratisch verkozen en besturen dagelijks samen met de gemeenteraden onze gemeenten. De verhouding tussen het Rijk en de gemeenten is al broos, maar met dit beleid zet het kabinet de relatie verder op scherp. Bovendien tonen ze weinig begrip voor de lokale democratie door het nog moeilijker te maken om passende huisvesting van statushouders te regelen of om goede integratie te realiseren.

In het regeerprogramma staat: ‘Het kabinet staat voor een open en vrije samenleving en pleegt extra inzet op integratie, waaronder op inburgering.’ Het zijn holle woorden, als blijkt dat de toekomst van onze nieuwe inwoners wordt opgeofferd voor politiek handjeklap.

‘Zo’n vaart zal het niet lopen en die plannen stranden toch wel bij de rechter’, horen we dan. Maar nog los van de totale on-uitvoerbaarheid van deze plannen vanwege de aangekondigde bezuinigingen – zoals Hendrik Noten eerder in Vrij Nederland signaleerde – gaat dit voorbij aan een zeer wezenlijk punt: we hebben de grondwettelijke plicht te voorzien in de bestaanszekerheid, zorg en goede huisvesting van de mensen in onze gemeenten, steden en dorpen. Daarbij maakt het niet uit of je hier al generaties woont of net bent gevlucht uit de meest gevaarlijke oorlogsgebieden ter wereld. Het is onvoorstelbaar dat de Rijksoverheid het naleven van de grondwet ondermijnt met haar plannen. De voorgestelde maatregelen van het kabinet hebben bovendien helemaal geen oog voor onze inwoners. Integendeel.

De enige denkbare reden om dit beleid uit te voeren, is om het zo onaantrekkelijk mogelijk te maken voor vluchtelingen om hierheen te komen. Maar onderzoek (van onder andere het WODC) wijst keer op keer uit dat de strengheid van asielbeleid geen invloed heeft op de vermeende ‘aanzuigende’ werking ervan.

De aangekondigde maatregelen maken het onmogelijk om de Wet inburgering goed uit te voeren. Deze wet heeft het doel nieuwkomers zo snel mogelijk mee te laten doen en aan het werk te laten gaan.

In plaats van stoere, ongrondwettelijke en onhaalbare plannen, zou het kabinet kunnen zorgen dat gemeenten en provincies voldoende geld krijgen om taken rondom huisvesting, inburgering, onderwijs en zorg voor nieuwkomers goed te regelen. Hiervoor moeten de forse bezuinigingen op het gemeentefonds teruggedraaid worden.

Wij kijken onze inwoners, zoals Mehmet, direct in de ogen. Wij hebben er grote moeite mee om mee te werken aan het te gronde richten van mensen. In het verleden is dit op vergelijkbare wijze gebeurd met de slachtoffers van het Toeslagenschandaal. Een politiek probleem leidde tot wetgeving en maatregelen die indruisen tegen fundamentele mensenrechten, met als gevolg dat tienduizenden mensen werden gemangeld. Ze zijn daar een leven lang door beschadigd. Bijdragen aan een soortgelijke situatie is onze beroepseer te na.

In plaats van wensdenken, een niet bestaande asielcrisis te forceren en het offeren van onze inwoners op politieke altaren, kan dit kabinet ook kiezen voor echte oplossingen.

Voorbeelden zijn:

Erkennen dat iedereen iets bij kan dragen aan de samenleving en daar ook de kans voor moet krijgen.

Erkennen dat statushouders inwoners zijn van gemeenten: het zijn onze stads- en dorpsgenoten.

Het uitbreiden van taalonderwijs en begeleiding naar de arbeidsmarkt met lessen in burgerschap.

Mensen uitgebreider kennis laten maken met kernwaarden als vrijheid, gelijkwaardigheid, democratie en solidariteit.

Op die manier kunnen onze inwoners, of ze nu in Nederland zijn geboren of niet, er echt bij horen en bijdragen aan de bloei van onze samenleving.

Was getekend,