In Tanger gaat het dromen gemakkelijk. Eigen aan de menselijke natuur lijkt me dat onbekend juíst bemind maakt, en niet andersom. Zelfs op mistige dagen zie je, vanuit dit meest westelijke puntje van Afrika, Europa liggen. Het water vormt de scheidslijn. Al eeuwen is Tanger een stad van komen en gaan. De Berbers waren er al voordat er geschreven geschiedenis was, en net na Christus kwamen de Romeinen langs. Waar mensen komen en gaan, handel gedreven en vracht verscheept wordt, hangen kansen in de lucht.

Ik kwam om te zien hoe men naar Europa probeert te vluchten, maar stuitte op het tegenovergestelde verhaal. Het gras aan de overkant wordt steeds minder groen. Het oude Europa blijkt voor velen te tochtig en steeds minder aanlokkelijk. Als een oude hond begint Europa ook nog steeds valser te grommen om haar eigen verzwaktheid te overschreeuwen en ‘de ander’ op afstand te houden.

Met succes. Het aantal Marokkanen dat vanuit Europa terugkeert, groeit. Naar schatting leven er vijf...